Lâm Hoàng Mạnh - Còi không hụ du ký (Kỳ cuối)

Chuyến tầu tốc hành Bắc Kinh - Thượng Hải băng băng trên đường dài 1650 km, tiếng xình xình theo nhịp rung lắc của toa đều đều làm tôi chập chờn nửa ngủ nửa thức. Nhìn đồng hồ tay, 4 giờ 10, lồm cồm bò dậy, leo xuống tầng 3, tôi ra ngoài hành lang, hít thở khí trời, ngắm phong cảnh hai bên đường qua cửa kính.

Trời chưa sáng, tầu vẫn lao nhanh, hàng cây, đồng ruộng lùi về phía sau loang loáng trong ánh sáng yếu ớt hắt ra từ con tầu. Nếu so sánh với Việt Nam, nhìn chung giống nhau, chỉ có điều khác là cửa sổ toa tầu Việt Nam ngoài kính còn có lưới sắt bảo vệ, tránh “cháu ngoan Bác Hồ” ngứa tay ném đá lên đoàn tầu, chào mừng du khách!

Xếp hàng trước cửa nhà vệ sinh, một phụ nữ Châu Âu có tuổi từ trong đi ra, bà lắc đầu, lẩm bẩm, tôi chỉ nghe thấy, “hole, hole”, không ngờ bà Trung Quốc đứng trước tôi, cười, nói: “Hảo, hảo lớ”!

Chả là, buồng vệ sinh mất vệ sinh này thải uế khí trực tiếp xuống đường ray, làm du khách Châu Âu ngạc nhiên. Trên thế giới, có lẽ vài nước còn hệ thống vệ sinh mất vệ sinh như ở Trung Quốc và Việt Nam, người có bệnh sẽ truyền mầm bệnh qua hệ thống đường xe lửa, rải đi khắp đất nước.

Rửa mặt, đánh răng qua loa, tôi về phòng, ngồi ở hàng hiên ngắm bình minh lên. Mùa hè ở Trung Quốc, 5 giờ trời đã sáng, phương Đông ửng hồng, những tia nắng đầu tiên rọi vào khung cửa kính. Phía bên trái, đường sắt cao tốc Bắc Kinh-Thượng Hải đã hoàn thành, người ta bảo, Quốc khánh 01-10 năm nay sẽ cắt băng khai thông tuyến đường mới.

Hơn 11 giờ trưa, tầu vào ga Thượng Hải, xuống sân ga đã thấy V. Đ. Nam, hướng dẫn viên ở Thượng Hải, tươi cười chào đón.

Thượng Hải

Chiếc xe bus du lịch bon bon trên xa lộ đưa chúng tôi vào nhà hàng dùng bữa trước khi về khách sạn. Tay cầm micro, Nam tươi cười, dí dỏm giới thiệu Thượng Hải, nơi đất chật người đông. Tốt nghiệp cử nhân Văn-Sử ở Thượng Hải, sang Việt Nam học 3 năm, làm hướng dẫn viên du lịch hơn 2 năm, tiếng Việt của anh rất khá:

“Thượng Hải có nghĩa là thành phố trên biển, thượng là trên, hải là biển, phát triển từ thời nhà Tống (960-1279), từ huyện Tùng Giang, phủ Tô Châu, nay trở thành một thương cảng sầm uất, với diện tích 6340 km vuông, dân số trên dưới 19 triệu người, riêng nội thành hơn 9 triệu, GDP 114 tỷ Mỹ kim (2005), là trung tâm tài chính, thương mại lớn nhất của Trung Quốc.

Thượng Hải chia thành hai khu, khu Tây và khu Đông, khu phía Tây nhà đắt vô cùng, vì thế người ta mới có câu ‘Đến Thượng Hải mới biết mình nghèo. Đến Tô Châu mới biết vợ mình xấu’. Các chàng trai Thượng Hải muốn lấy được vợ, phải 3 có: Có nhà, có việc và có xe ô-tô.”

Hóm hỉnh, Nam bảo: “Nam nữ thanh niên Trung Quốc truyền tai nhau câu thành ngữ, ‘lấy chồng Thượng Hải, lấy vợ Tô Châu’. Tại sao vậy? Cháu xin giải thích, con gái Tô Châu đẹp người đẹp nết, biết bao mỹ nữ Trung Hoa sinh ra từ đất Tô-Hàng nổi tiếng từ ngàn xưa. Còn trai Thượng Hải được mệnh danh, 5 con: ‘Dậy sớm như con gà, làm như con trâu, hiền như con cừu, trung thành như con chó, ăn như con lợn’! Các cô gái yêu trai Thượng Hải và chọn làm chồng là như vậy.”

Ngồi hàng ghế dưới, tôi hỏi vọng lên: “Vợ anh Nam người Tô Châu chứ?”

Cười hiền lành, anh đáp: “Dạ, không may mắn ạ, lấy vợ rồi cháu mới biết thành ngữ này.”

Xe đi qua khu nhà cao tầng, Nam cười, chỉ tay lên chung cư: “Các bác thấy đấy, trên các cửa sổ chung cư nhà ai cũng treo ‘cờ Liên hợp quốc’.”

Nhìn theo tay anh chỉ, tất cả các ô cửa tầng chung cư đều có những cây sào dài thò ra bên ngoài phơi quần áo, đủ màu sắc, dài ngắn, to nhỏ, phần phật trước gió, rất phản cảm.

Nếu sự nổi trội của Bắc Kinh ở vẻ cổ kính thì Thượng Hải lại phô trương tầm vóc hiện đại với những dãy nhà cao tầng mọc như nấm, một trung tâm thương mại, tài chính, ngân hàng, công nghiệp, thương cảng sầm uất bậc nhất Trung Quốc.

Những ngày ở Thượng Hải chúng tôi đi thăm sông Hoàng Phố, bến Thượng Hải, tháp truyền hình Minh Châu, Dự Viên.

Sông Hoàng Phố và tháp truyền hình Minh Châu cao 469 mét

Tháp truyền hình Minh Châu không chỉ làm nhiệm vụ thu phát sóng mà còn là trung tâm thương mại, cảnh quan cho khách du lịch. Tháp đứng thứ 3 trên thế giới, sau tháp Toronto và tháp Moscow về độ cao.

Người Thượng Hải tự hào, vì “Ai đến Thượng Hải, không viếng thăm tháp Minh Châu, không đi du thuyền trên sông Hoàng Phố khác nào đến Paris không đi thuyền trên sông Seine, không viếng thăm tháp Eiffel.”

Bờ Đông của sông Hoàng Phố sừng sững những ngôi nhà trọc trời, thể hiện sự trỗi dậy của nền kinh tế thị trường, sự khát vọng của nhân dân Trung Quốc từ những năm 1980, sau khi Đặng Tiểu Bình lên nắm chính quyền.

Giữa trung tâm thành phố náo nhiệt, lọt giữa hai phố lớn Renmin Lu và Zhonghua Lu có một khu vườn đậm chất thơ. Đó là Dự Viên, còn được gọi Phố cổ Thượng Hải, điểm thu hút khách du lịch, nằm gọn trong vài con phố cổ quanh co, xây dựng từ năm 1555.

Bao bọc khu Dự Viên là những hàng cây xanh mát, phía trong một không gian mở, kết hợp hài hòa giữa vườn cây, suối nước, ao sen, đá tảng và những ngôi nhà cổ mang đậm nét văn hoá truyền thống Thượng Hải.

Một góc Dự Viên, phố cổ Thượng Hải

Tô Châu - Hàng Châu

Trung Quốc có câu: “Ăn Quảng Châu, mặc Hàng Châu, ở Tô Châu”, sau hai ngày ở Thượng Hải, Nam đưa chúng tôi đi Tô Châu và Hàng Châu.

Trương Kế - Phong Kiều dạ bạc

Nguyệt lạc ô đề sương mãn thiên

Giang phong ngư hỏa đối sầu miên

Cô Tô thành ngoại Hàn San tự

Dạ bán chung thanh đáo khách thuyền.

Bản dịch của Tản Đà - Đỗ thuyền trên bến Phong Kiều

Quạ kêu, trăng lặn, sương rơi,

Lửa chài, cây bãi, đối người nằm co

Con thuyền đậu bến Cô Tô

Nửa đêm nghe tiếng chuông chùa Hàn San

Bến Phong Kiều, nổi tiếng ở Tô Châu

Hàng Châu, nơi Đông Pha cư sĩ cư ngụ, có sông Tiền Đường nơi Vương Thúy Kiều trẫm mình, có anh hùng Nhạc Phi và Hán gian Tần Cối với giai thoại bánh quẩy. Chuyện bánh quẩy, tóm tắt như sau:

“Thời nhà Tống, tể tướng Tần Cối làm Hán gian cho nhà Kim, ghen ghét tài đức Nhạc Phi, tâu lên vua Tống Cao Tông: ‘Bách tính trong thiên hạ chỉ biết có Nhạc Phi không biết có Hoàng đế’ để ám hại vị tướng văn võ song toàn được dân chúng kính yêu. Nghe lời sàm tấu, Tống Cao Tông ra lệnh chém đầu cha con Nhạc Phi, Nhạc Vân.

Nhân dân Hàng Châu rất căm phẫn, thời ấy có người bán bánh bao rong, một ngày ế khách, ông lấy bột nặn hình vợ chồng Tần Cối, bỏ vào chảo dầu sôi hành hình cho bõ ghét. Dân chúng thấy lạ, mua thử, ăn thấy ngon, từ đấy người bán bánh bao chỉ bán món bánh rán hình vợ chồng Tần Cối.

Nghe tin, Tần Cối cho lính bắt nhưng họ trốn thoát. Ở nơi mới, ngày ngày họ vẫn bán bánh kiếm sống, nhưng không nặn hình người mà thay bằng 2 thỏi bột vê tròn, quấn vào nhau giả hình vợ chồng Tần Cối, chiên trong chảo dầu, đặt tên ‘Du gia quảy’ (Quỷ chiên trong dầu). Bánh này du nhập sang Việt Nam, thành tên ‘Dầu cháo quẩy’.

Đến đời Tống Minh Công, cha con Nhạc Phi được minh oan, hài cốt đem về và lập đền thờ ở Hàng Châu. Người ta đúc 2 pho tượng sắt vợ chồng Tần Cối quỳ trong cũi sắt trước mộ Nhạc Phi.

Ngày nay dầu cháo quẩy bằng bột chiên trong dầu, từng cặp dính nhau, tượng trưng vợ chồng Tần Cối bị trói, ném vào vạc dầu hành tội, có bán trong các nhà hàng ở Trung Quốc và Việt Nam như ta thường thấy.”

Tượng Tần Cối và Vương thị quỳ trong cũi sắt trước mộ Nhạc Phi

Du khách đến nơi đây còn được trải nghiệm cuộc sống đời thường của người dân thời Tống trong khu Tống Thành, một trong những thời kỳ hoàng kim nhất của lịch sử phong kiến Trung Hoa. 

Tống Thành

Đường vào Tống Thành

Ngay giữa cổng Tống Thành treo hàng chữ: “Hãy cho tôi 1 ngày, tôi sẽ trả lại 1.000 năm”. Đến Tống Thành, du khách thưởng thức món ăn thời xưa, vào tửu quán chổi rơm treo cửa uống rượu Thấu Bình Hương, tận mắt ngắm nhìn trang phục thời Tống, xem show diễn “Tống Thành thiên cổ tỉnh”, đặc sản Hàng Châu. Vé khá đắt, 280 Nhân dân tệ (#50 Mỹ kim) nhưng không thể bỏ qua. Nam cười:

“Các bác bỏ ra 280 tệ để được ngắm 300 mỹ nữ Tô-Hàng, 1 cô chưa đến 1 tệ, rẻ quá còn gì nữa!”

Đó là một chương trình hoành tráng với kỹ xảo hiện đại áp dụng 4D, do chính đạo diễn tài danh Trương Nghệ Mưu dàn dựng đã làm hài lòng khán giả trong và ngoài nước.

Một cảnh trong “Tống Thành thiên cổ tỉnh”

Những ngày ở Tô - Hàng, chúng tôi đi thăm quan Tây Hồ, Tháp Lục Hòa, cửa hàng tơ lụa Tô Châu. Mỗi nơi một vẻ đẹp đặc sắc, khó quên.

Một góc Tây Hồ

Tháp Lục Hòa

Tour du lịch nào cũng kết hợp đưa du khách đi mua sắm (xuất khẩu tại gia), người dẫn tour thường “nhiệt tình” quảng cáo (hưởng phần trăm hoa hồng), nhưng Nam khác hẳn, trước khi vào các trung tâm dịch vụ du lịch, anh nói nhỏ, căn dặn chúng tôi “cần thiết lắm mới mua, ở đây giá cả trên trời”.

Chiều hôm sau chúng tôi đến cửa hàng bán ngọc trai nước ngọt. Người phụ trách giới thiệu kỹ nghệ nuôi trai lấy ngọc, anh lấy dao mổ con trai to bằng bàn tay. Tách đôi vỏ trai, bên trong là những hạt ngọc trai màu hồng hồng còn nhỏ lắm, to hơn hạt cườm một chút, anh bảo: “Có được những hạt trai nhỏ này chúng tôi phải nuôi 3 năm. Những hạt trai quá bé không làm đồ trang sức được, chúng tôi nghiền ra làm kem dưỡng da và kem chữa bỏng.”

Sau khi giới thiệu về nghề nuôi trai nước ngọt, họ đưa chúng tôi vào các quầy bán ngọc trai, đủ loại màu sắc, từ trắng, trắng ngà, hồng hồng và hồng thẫm, các loại thời trang phụ nữ, với giá trên trời. Sau gần nửa giờ, túi du khách vẫn đóng, họ bắt đầu “khuyến mại”, mua vòng đeo cổ tặng vòng đeo tay, hoa tai. Các bà bắt đầu móc hầu bao.

Sau màn bán ngọc trai, họ giới thiệu các loại kem dưỡng da, sản phẩm từ ngọc trai với giá khuyến mại, mua 5 tặng 1. Cuối cùng đến cửa hàng thuốc Đông dược kế bên.

Người phụ trách giới thiệu nền y học cổ truyền Trung Hoa, tên tuổi những danh y nổi tiếng Hoà Đà, Biển Thước, sau đó đưa chúng tôi vào phòng tiếp thị.

Buồng tiếp thị khoảng 20 mét vuông, mỗi bên kê 4 hàng ghế dài, bàn kê chính giữa, bên phải một kệ hàng đầy hộp kem chữa bỏng, bên trái dưới nền nhà một lò than hồng, lửa cháy lem lém nung đoạn giữa chiếc xích dài hơn 1 mét. Anh Đ., người tiếp thị, sau khi giới thiệu kem chữa bỏng đặc hiệu, hai thanh niên từ phía sau, tay đeo găng chống nóng, mỗi người một đầu, nhấc dây xích đưa đến trước chúng tôi. Đ. giơ bàn tay trái lướt thật nhanh qua đoạn xích nóng, rồi xòe cho chúng tôi xem. Lòng bàn tay phía ngón cái đen đen (do muội than?), miệng xuýt xoa như bị bỏng nặng. Lập tức tay phải lấy kem xoa xoa vào vết “bỏng” bàn tay trái. Khoảng 2 phút, anh xòe bàn tay “bỏng” cho mọi người xem, coi như đã khỏi! Tôi chả tin thứ thần dược ấy. Đây chỉ là trò ảo thuật, ấy thế mà 8 vị giáo viên khu tập thể trường Đại học Sư phạm Cầu Giấy tin sái cổ, mở ví và hầu bao mua mỗi người vài lọ làm quà với giá 150 tệ/lọ 50 gram (1 Mỹ kim # 6, 7 tệ).

Tiếp theo, màn trình diễn bắt mạch kê đơn miễn phí. Tôi nói nhỏ với hai bác ngồi bên, “Thế nào sau khi bắt mạch ‘giáo sư’ cũng sẽ phán đàn ông thận yếu (hư), phụ nữ gan nóng cho mà xem”!

Sau khi giới thiệu tài năng, đức độ của giáo sư nhà thuốc, hai “giáo sư” từ phía cửa đi vào, anh Đ. nói: “Xin bà con cho một tràng vỗ tay!”

Hai “giáo sư” trên dưới 50, áo choàng trắng, kính trắng, vui vẻ bước vào 2 phòng chẩn mạch, trong tiếng vỗ tay của chúng tôi. Anh tiếp thị, bảo: “Bác nào vào muốn khám, xin mời giơ tay.”

Chưa ai kịp giơ tay, tôi đã đứng lên xin khám. Tôi muốn thử tài “Hoa Đà” có chẩn đoán ra “vụ lăn kềnh” trên máy bay của tôi không.

Trong phòng mạch, còn có anh phiên dịch, “giáo sư” mời ngồi ghế kế bên. Tôi đặt tay trái lên chiếc gối nhỏ, ông không “vọng, văn, vấn thiết” (thần, sắc, hình, thái) theo đúng phương pháp chẩn bệnh của thày lang mà đặt ngay 3 ngón vào cổ tay tôi, khoảng chừng 2 phút, hỏi: “Có hay đau sau gáy không?”

Khi ngủ gối đầu sai tư thế, mỏi cổ, đau gáy, chuyện ấy bình thường, đâu có phải là bệnh. Tôi bảo: “Không có.”

Ông hỏi tiếp: “Đêm, dậy đi tiểu mấy lần?”

“Thường thường hai lần.”

Ông xì xồ một chập, anh phiên dịch bảo: “Giáo sư bảo ông bị thận hư.”

Tôi phản ứng ngay: “Tối nào tôi cũng uống 2 lon bia gần 1 lít nước, đêm không dậy đi tiểu mới thận hư chứ.”

“Giáo sư” chẳng cần nghe, đưa cho tôi đơn. Anh phiên dịch bảo, “Bác sang quầy bên cân thuốc.”

Bà L. vào khám, ra khỏi phòng mạch cũng có đơn thuốc trong tay, bà nói: “Giáo sư bảo tôi gan nóng, huyết áp cao.”

Không xét nghiệm máu, nước tiểu, cũng chẳng cần siêu âm, chiếu chụp X quang, không nghe tim phổi, đo huyết áp… chỉ cần đặt 3 ngón lên cổ tay bệnh nhân trong 2 phút mà tìm ra bệnh? Hoa Đà tái thế cũng không bằng! Chúng tôi chả ai tin, không ai sang quầy cắt thuốc theo đơn “giáo sư” kê.

Đến Hàng Châu, chúng tôi thăm cửa hàng trà xanh, sau khi giới thiệu về nguồn gốc các loại trà nổi tiếng, người phụ trách đưa chúng tôi vào phòng thưởng thức và mua hàng. Hai cô gái khoàng trên dưới 20, xinh đẹp, mặc xường-xám Thượng Hải màu nước biển, nói tiếng Việt còn ngọng, cúi đầu chào: “Chúng em xin chào các anh các chị.”

Chúng tôi nhìn nhau tủm tỉm cười. Láo toét, dám gọi các trưởng lão, bậc cha chú là anh chị. Bác Thành, bác Phú ghé tai tôi, “Nó rỡn, tụi mình cũng rỡn chơi cho biết mặt”. Thế là chúng tôi vỗ tay thật to, hoan nghênh nhiệt liệt. Hai cô mặt mày rạng rỡ, một cô lấy ấm chén, mở hộp trà pha nước. Cô nói ngọng, giơ lên cao một hộp chè, nói: “Đây là chè Long Tỉnh, Hoàng Trà, ngày xưa chỉ vua chúa mới được uống. Hôm nay em xin mời anh chị uống thử.”

Trà pha xong, cô giới thiệu cách uống trà, cách rót nước, cách cầm ly, rồi cô đưa chén trà lên môi, đột nhiên cô húp đánh xụp một cái, như lợn xục máng cám. Chúng tôi há hốc miệng, mắt tròn xoe, kinh ngạc! Không những thế, cô còn xục xục trà như thể xúc miệng khi đánh răng, sau vài lần ục ục trong miệng, tưởng cô nhổ đi, ai ngờ nuốt đánh ực một cái. Ghê cả người!

Mẹ kiếp! “Rượu khà, trà nhấp”, dám rỡn mặt các cụ! Chúng tôi lại vỗ tay thật to, kéo dài không ngớt! Cô gái cười sung sướng, tưởng chúng tôi thích lắm. Ranh con, dám múa rìu qua mắt các cụ! Nó có biết đâu những người ngồi đây toàn bậc thầy về trà ẩm, đệ tử trà đạo.

Uống trà là một thú chơi thanh đạm, muốn pha một ấm trà ngon cho mình hay cho khách, người ta phải mất nhiều công phu. Trong ấm trà ngon, tao nhân mặc khách, cảm thấy phảng phất đâu đó ý thơ, triết lý của trà đạo. Đâu có cảnh thô tục, tởm lợm như cô gái kia giới thiệu.

Để có được chén trà ngon, bình trà, tách uống phải được làm nóng bằng nước sôi. Khi châm nước (rót nước) lần đầu, người ta chắt ngay, gọi là “cao sơn trường thủy”, chính là thao tác tráng trà nhằm tẩy hết bụi bẩn và cho trà khô thấm nước, khi châm nước lần sau trà không nổi lềnh bềnh.

Lần thứ hai châm nước, “hạ sơn nhập thủy”, nên đổ đầy tràn miệng ấm cho bụi trà tràn ra hết, đậy nắp, dội nước sôi lên trên để giữ nhiệt độ cao. Đợi 1, 2 phút, trà tỏa hết hương vị và mùi thơm mới rót. Khi rót, chắt trà vào chén tống, chuyển sang chén quân, có như thế nồng độ trà các chén mới như nhau.

Dâng trà phải đúng cách, ngón giữa đỡ đáy chén, ngón cái và ngón trỏ đỡ miệng chén, “Tam Long Giá Ngọc”, khi nhận trà và dâng trà người ta thường cúi đầu, cung kính. Trước khi đưa lên môi, đưa chén trà sang trái, mắt nhìn theo, sau đó đưa sang phải, “Du Sơn Thủy Lâm”. Khi uống, cầm chén trà quay lòng bàn tay vào trong, dâng trà lên sát mũi thưởng thức hương trà, sau đó tay che miệng, nhấp nháp từng ngụm nhỏ nhẹ. Cách thưởng thức của đệ tử trà đạo như thế đấy!

Cụ Nguyễn Tuân, bậc thày về trà đạo, nói, “Chỉ có người tao nhã, cùng một thanh khí mới có thể cùng nhau ngồi bên một ấm trà.”

Thưởng thức trà đâu có dễ, ấy thế chả biết người quản lý cơ sở kinh doanh trà cho du khách có hiểu trà đạo và cách dâng trà hay không mà đưa một lũ “oắt con” lên mặt dạy các cụ trưởng lão về trà đạo bằng cách uống trà như lợn tớp cám!

Sau một thôi một hồi quảng cáo các loại trà, pha đủ các loại cho “trưởng lão” thưởng thức, nhưng chẳng ai bỏ ra 1 cắc để mua. Hai cô gái chưng hửng, mặt từ đỏ chuyển sang tái dần, chắc chiều nay sẽ bị “đì” vì không “biết tiếp thị”.

Thăm cửa hàng tơ lụa Tô Châu, rất thú vị, người quản lý đưa chúng tôi xem quá trình sản xuất lụa, từ con tằm ăn lá dâu, trưởng thành làm kén, kéo tơ, dệt thành những tấm lụa tuyệt đẹp, những chiếc chăn tơ tằm nhẹ mà ấm. Cách tiếp thị rất chuyên nghiệp, khéo léo, túi và hầu bao mọi người mở rộng, gia đình nào cũng mua chút quà làm kỷ niệm.

Nhà hàng Tô Châu, Hàng Châu trong khi thưởng thức món ăn còn được nghe các vũ nữ hát làn điệu dân ca, múa dân gian phục vụ thực khách.

                             Vũ điệu dân gian góp vui cho thực khách

Sau 4 ngày ở Tô Châu, Hàng Châu, xe đưa chúng tôi trở lại Thượng Hải, lên tầu đi Bắc Kinh, về Việt Nam.

Tour du lịch Trung Quốc thật tuyệt vời, tuy ngắn ngủi, nhưng cũng để lại nhiều ấn tượng đẹp trong lòng du khách.

© 2010 Lâm Hoàng Mạnh

© 2010 talawas